تفكر جادویی در روانشناسی

از منظر علم روانشناسی، تفکر جادویی زمانی است که فرد معتقد است کلمات، افکار، احساسات یا رسوم خاصی می‌تواند بر دنیای بیرونی تاثیر بگذارند. به عنوان مثال افراد ممکن است نگران باشند که اگر برای کسی آرزوی خوبی نداشته باشند، اتفاق بدی برایشان رخ می‌دهد. بسیاری از مردم درگیر تفکر جادویی هستند. به عنوان مثال خرافات مردم را تشویق می‌کند که باور کنند اعمال آنها می‌تواند منجر به خوش شانسی یا بدبختی شود.

تفکر جادویی در اختلالات زیر وجود دارد:

• اسکیزوفرنی
• اسکیزوتایپال
• وسواس فکری-اجباری (OCD)

تفکر جادویی (Magical Thinking) چیست؟

تفکر جادویی به این معناست که فرد معتقد است افکار، احساسات یا رسم و رسوم او می‌تواند به طور عمدی یا ناخواسته بر رویدادهای دنیای مادی تاثیر بگذارند. فرد ممکن است به معنای واقعی کلمه به نیروهای جادویی یا ماورا طبیعی اعتقاد داشته باشد، یا ممکن است نگران باشد که زندگی درونی او بتواند جهان را به روش‌های غیرمنتظره‌ای تحت تاثیر قرار دهد. ژان پیاژه، یکی از پیشگامان اولیه روانشناسی و رشد کودک، معتقد بود که تفکر جادویی مشخصه مرحله قبل از عملیات رشد شناختی است. این مرحله بین 2 تا 7 سالگی است که کودکان در حال رشد زبان و تفکر انتزاعی هستند. همچنین زمانی است که آنها بازی نمادین یا «تظاهر بازی» را شروع می‌کنند. با این حال، تفکر جادویی می‌تواند در برخی از شرایط سلامت روان مانند: اختلال وسواس فكری- عملی و اختلالات هذیانی نیز نقش داشته باشد.

تفکر جادویی چه مزایا و معایبی دارد؟

اینکه تفکر جادویی به فرد کمک زیادی می‌کند یا آسیب می‌رساند بستگی به نوع افکار و احساسات یا رفتارهایی دارد که با آنها همراه است. تفکر جادویی ممکن است با ایجاد حس کنترل در موقعیتی که کنترل کمی دارد، به فرد کمک کند. برای مثال، خرافات ممکن است به فرد کمک کند در انتظار نتایج آزمایش، کمتر احساس اضطراب کند. با این حال، بعضی از انواع تفکر جادویی ممکن است اثرات مضری داشته باشد، مانند:

استرس و اضطراب

برخی از تفکرات جادویی مبتنی بر ترس هستند و ممکن است باعث اضطراب شوند. برای مثال، افراد ممکن است نگران باشند که ممکن است به طور تصادفی با افکار یا احساسات خود به خود یا دیگران آسیب برسانند. این می‌تواند باعث استرس شود که در نتیجه به سلامت روحی و جسمی آسیب می‌رساند.

تحریف واقعیت

تفکر جادویی ممکن است درک فرد از واقعیت را مختل کند. این کار می‌تواند در اسکیزوفرنی و سایر اختلالات هذیانی رخ دهد، اما ممکن است در افرادی كه این تشخیص ها را دریافت نكرده‌اند نیز رخ دهد.

اتکای بیش از حد

افرادی که معتقدند تفکر جادویی واقعا کارایی دارد، ممکن است با مسئولیت و هزینه خود به آن تکیه کنند. برای مثال، ممکن است یک فرد به جای کمک گرفتن از پزشک، برای درمان یک بیماری پزشکی به دعا تکیه کند که می‌تواند خطرناک باشد. به طور مشابه، زمانی که افکار یا رفتارهای جادویی کارساز نیستند، ممکن است فرد احساس ناراحتی، عصبانیت یا ناتوانی کند.

افراط گرایی

برخی از تفکرات جادویی باعث ترویج باورها و رفتارهای افراطی می‌شود. البته توجه داشته باشید تفکر جادویی لزوما منجر به این نتایج نمی‌شود.

نمونه هایی از تفکر جادویی

چند نمونه از تفکر جادویی عبارتند از:

• خرافات: خرافات نوعی تفکر جادویی است که در آن فرد بر این باور است که رفتارهای خاص، می‌تواند بر رویدادهای انسانی غیرمرتبط تاثیر بگذارد. مانند بازیكنی كه باور دارد پوشیدن یک پیراهن در طول هر بازی فوتبال، موجب پیروزی او می‌شود.
• رسم و رسوم: بسیاری از مردم برای به دست آوردن حس کنترل بر زندگی، مراسمی را انجام می‌دهند. برای بسیاری، مضر نیست یا نشانه‌ای از یک مشكل سلامت روان نیست. اما تشریفات شدید، سفت و سخت یا اضطراب‌ محور، مانند شستن بیش از حد دست‌ها، می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشكل سلامت روان باشد.
• افکار دوران کودکی: کودکان خردسال هنوز در حال یادگیری در مورد چگونگی کارکرد جهان هستند. بنابراین ممکن است تصور کنند که دنیای درونی و بیرونی آن‌ها به هم مرتبط است. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است باور کند که برای یکی از اعضای خانواده اتفاق بدی افتاده است زیرا کودک از دست آنها عصبانی بوده است.
• هذیان: برخی از هذیان‌ها شامل تفکر جادویی هستند، مانند این باور که یک فرد می‌تواند دیگران را با افکار خود کنترل کند، یا اینکه دارای قدرت خداگونه است.

پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین میزان افسردگی

آیا تفکر جادویی میتواند موجب مشكلات سلامت روان شود؟

تفکر جادویی می‌تواند یکی از ویژگی‌های چندین بیماری روانی باشد،‌ كه شامل موارد زیر است:

• اختلال وسواس فكری – عملی(OCD): افراد مبتلا به اختلال وسواس افکار مزاحم دارند، که افکار ترسناکی هستند و به نظر می‌رسد منبع مشخصی ندارند. گاهی اوقات، این افکار جادویی هستند. حتی اگر یک فرد مبتلا به اختلال وسواس به طور معمول اهل خرافات نباشد،‌ ممکن است به دلیل این افکار روی یک خرافه متمرکز شود. به طور کلی تفکر جادویی یعنی فکر مساوی عمل است.
• اختلال اضطراب فراگیر (GAD): افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، می‌توانند افکار جادویی نیز داشته باشند. به عنوان مثال، آنها ممکن است احساس اضطراب کنند که اگر نگران چیزی نباشند، چیزی که نگران آن هستند محقق خواهد شد.
• اختلالات هذیانی: اختلالات هذیانی مانند اسکیزوفرنی می‌تواند باعث شود افراد افکار یا ادراکات جادویی داشته باشند.

درمان تفکر جادویی

اگر تفکر جادویی یک فرد نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد، گزینه‌های درمانی شامل روان درمانی و دارو می‌شود. روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند تفکر جادویی را در طول زمان به چالش بکشد و تغییر دهد. گاهی اوقات، ممکن است افراد برای کاهش علائم خود به دارو نیز نیاز داشته باشند. این تجویز ممکن است شامل کسانی شود که دارای اختلالات هذیانی هستند. با این حال، صرف وجود تفکر جادویی همیشه نشانه‌ای از وضعیت سلامت روان نیست و این نوع تفکر همیشه باعث آسیب نمی‌شود. اگر فردی افکار جادویی داشته باشد که باعث اضطراب می‌شود، می‌تواند از پزشک یا درمانگر کمک بگیرد. فرد همچنین می‌تواند استراتژی‌هایی را در خانه برای کاهش تاثیر این افكار امتحان کند، مانند:

• تاخیر در انجام اعمالی که بر اساس افكار جادویی هستند. وقتی فردی متوجه افکار جادویی نگران‌کننده می‌شود، می‌تواند قبل از اینکه به آنها عمل کند، صبر کند. در طول این مدت، نیازی به تلاش برای دور نگه داشتن فكر از خود یا از دست برداشتن از فكر كردن به آن،‌ نیست. صرفا انتظار و انجام کارهای دیگر می‌تواند به معنای ناپدید شدن فکر همراه با اضطراب باشد.

• انجام آزمایش‌های فکری برای به چالش كشیدن افكار جادویی. وقتی افکار جادویی به ذهن خطور می‌کنند، فرد می‌تواند نتیجه عدم درگیر نشدن با آنها را متوجه شود. به عنوان مثال، فرد می‌تواند تاثیر عدم مشارکت در اعمالی که براساس تفکر جادویی هستند را بر احساسات خود مشاهده کند یا اینکه آیا اتفاق بدی می‌افتد یا خیر. افراد می‌توانند نتایج این آزمایش‌ها را در یک دفترچه یادداشت ثبت کنند. یادداشت این موارد به آنها  كمك می‌كند تا بهتر تصمیم بگیرند.

• شروع كردن قدم‌های کوچک. اگر عمل نکردن بر اساس افکار جادویی دشوار است، ممکن است شخص بخواهد قبل از شروع به چالش كشیدن باورهای جادویی عمیق‌تر، با به چالش کشیدن یک خرافات جزئی که دارد شروع کند. این رویکرد مشابه مواجهه درمانی یا حساسیت زدایی منظم است که یکی از درمان‌های اختلال وسواس فكری- عملی است.

نویسنده: بیتاپیربوداقی

منابع: medicalnewstoday.com و healthline.com

با ما در تماس باشید!

021 22 62 35 87

021 22 61 84 73

0905 44 33 753