تاریخ بروزرسانی: 1 شهریور 1402

فرزندم به حرفم گوش نمی کند، چکار کنم؟

بدنیا آمدن فرزند احساس خوشبختی بزرگی را برای والدین به ارمغان می آورد اما مسئولیت‌های فراوانی را نیز بر والدین تحمیل می‌کند. یکی از مسئولیت‌های اساسی والدین، آموزش و تربیت صحیح فرزندان است. از طرفی طی روند رشد سنی فرزندان، یکی از چالش‌هایی که والدین مطرح میکنند، این است که چرا فرزندم به حرفم گوش نمیکند. به این موضوع توجه کنید، درخواست از کودک برای برداشتن اسباب‌بازی‌هایش یک امر رایج است. اما وقتی والدین 5 بار درخواست می کنند و او هنوز حرف شنوی ندارد، فرد تعجب می‌کند که آیا این رفتار، معمولی است یا دلیلی برای حرف نشنوی او وجود دارد؟ عدم توجه فرزند به حرف‌ها و دستورات والدین وضعیت دشواری را ایجاد میکند و این مسئله می‌تواند منجر به تنش و ناراحتی در خانواده شود و برای والدین بسیار نگران کننده است.

آیا رشد سنی در تعامل بین کودک و والد تاثیر دارد؟

از طرفی، رشد سنی نقش مهمی در نحوه پاسخ دادن کودک به دستورات والدین دارد. نوزادان و کودکان نوپا کنجکاو هستند و دنیای خود را کشف خواهند کرد، اما مغز آنها قادر به پردازش آنچه که به آنها گفته می‌شود نیست. اما از سن 2 سالگی به بعد، کودکان درک درستی از انتظارات والدین، درست و نادرست بودن، و توانایی پیروی از دستورالعمل ها را پیدا می کنند. ده‌ها دلیل وجود دارد که چرا کودک ممکن است در لحظه یا در یک روز خاص حرف شنوی نداشته باشد، اما الگوی مکرر حرف گوش ندادن می‌تواند نشانه چیز دیگری باشد. ارزیابی مهارت های زبانی و شنوایی کودک به عنوان اولین قدم یک راهکار عالی است. اگر رفتارهای مرتبط با اجتماعی شدن یا پیروی از دستورالعمل ها بر عملکرد کودک تأثیر می گذارد، ممکن است ارزیابی سلامت روان برای تشخیص اوتیسم یا اختلال بیش فعالی نیز مورد نیاز باشد.

علت حرف گوش نکردن فرزند

بسیاری از والدینی که به روانشناس مراجعه می کنند این مشکل را دارند و می گویند فرزندم به حرفم گوش نمی کند چی کار کنم؟ از طرفی، متأسفانه، بسیاری از این والدین در چرخه الگویی قرار گرفته اند که به رفتار نادرست فرزند خود توجه می کنند و رفتار سازگارانه و مناسب را نادیده می گیرند. در این مقاله، به بررسی دلایل احتمالی عدم حرف شنوی فرزندان و راهکارهایی برای مواجهه با این مشکل می پردازیم. اما از جمله علت های عدم حرف گوش کردن فرزند به توصیه های والدین می تواند موارد ذیل باشد:

ناراحتی و استرس: فرزندان همانند بزرگسالان می‌توانند احساسات منفی مانند ناراحتی و استرس را تجربه کنند. این احساسات می‌توانند باعث عدم تمرکز و علاقه به گوش دادن خواسته های والدین شوند.
عدم تعامل مؤثر: اگر والدین در تعامل با فرزندان خود مشکل داشته باشند و نتوانند به درستی با آن‌ها ارتباط برقرار کنند، این امر می‌تواند باعث عدم حرف شنوی از سوی فرزندان شود.
عدم اعطای توجه کافی: در صورتی که والدین به نیازها و احساسات فرزندان خود توجه کافی نکنند و همچنین اگر احساس کنند که به باور و نیازهایشان اهمیت داده نمی‌شود، این موضوع نیز می‌تواند باعث عدم حرف شنوی آن‌ها نسبت به والدین و مختل شدن رابطه شان شود.
محدودیت‌های رشدی: گاهی عدم گوش کردن فرزندان به خواسته والدین ممکن است به دلیل محدودیت‌های رشدی و شناختی آن‌ها باشد. در این صورت، نیاز است که والدین به توسعه و بهبود مهارت های شناختی فرزندشان بپردازند.
نیازهای ارتباطی نادرست: برخی از فرزندان ممکن است برای جلب توجه والدین شان یا برقراری ارتباط با آن‌ها، رفتارهایی نادرستی را از خود بروز بدهند. این رفتارها ممکن است شامل عدم گوش کردن، فریاد زدن بر سر والیدن یا رفتارهای تهاجمی باشد.
فشارهای خانوادگی یا محیطی: ممکن است به دلیل فشارهای خانوادگی یا محیطی، محدودیت های رشدی، شناختی ایجاد شود. مثلاً در خانواده‌هایی که اختلافات و تنش‌های زیادی وجود دارد، فرزندان ممکن است از ارتباط با والدین خود پرهیز کنند و از روش عدم حرف شنوی نسبت به آن‌ها استفاده کنند.
نقص در مهارت‌های ارتباطی: چنانچه مطرح شد، برخی فرزندان ممکن است به علت نقص در مهارت‌های ارتباطی دچار محدودیت رشدی شناختی شوند. مثلاً در صورتی که یک فرزندی دارای مشکل در فهمیدن ساختار جملات یا بیان احساسات باشد، ممکن است عدم گوش کردن به خواسته والدین برای او راحت‌تر باشد.

به طور کلی، برای حل این مسئله، در ابتدا مهم است به فرزند خود نشان دهید که شما نیز به خواسته های او گوش می‌کنید و از احساسات و نیازهایش پیروی می‌کنید. همچنین می‌توانید از روش‌هایی مانند ارائه مثال‌ها و توضیحات واضح استفاده کنید تا به فرزندتان کمک کنید که مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشد. در صورتی که مشکل ادامه داشت حتما به یک متخصص کودک و نوجوان مراجعه بفرمایید.

نحوه رفتار با کودکی که حرف گوش نمی کند

نحوه رفتار با کودکی که حرف گوش نمی‌کند بستگی به شرایط متفاوت و سن کودک دارد. در ادامه چند راهنمایی کلی برای نوع رفتار با این نوع کودکان آورده شده است:

برقراری ارتباط مؤثر: تلاش کنید ارتباط خوبی با کودک یا نوجوان برقرار کنید. صبر و تحمل نشان دهید و در هنگام صحبت با او، ارتباط چشمی برقرار کنید و با صدای واضح و قابل فهم خواسته تان را بیان کنید. بهتر است از روش‌های گوش دادن فعال مثل تمرکز بر صحبت و نشان دادن علاقه به صحبت فرزندانتان استفاده کنید.
فهم نیازهای فرزند: برای تعامل مؤثر با فرزندان، مهم است که نیازها و خواسته‌های آن‌ها را درک کنید. همان طور که بیان شد، فرزندان ممکن است به دلایل مختلفی مانند سن، تجربه، شخصیت و …، به حرف والدین گوش ندهند. پیگیری نیازها و مواجهه با مشکلات احتمالی می‌تواند جهت دسترسی به راه‌حل‌های مناسب برای این مسئله کمک کننده باشد.
ارائه الگوهای مثبت: فرزندان مدام به الگوهای رفتاری والدین توجه می‌کنند. بنابراین، جهت برقراری ارتباط قوی با فرزندان و ارائه الگوهای مثبت و معنادار می‌توانید آن‌ها را تشویق کنید تا به حرف شما گوش کنند.
استفاده از زبان بدن: هنگام استفاده از کلمات، از زبان بدن نیز استفاده کنید. اشاره کردن به اشیاء یا استفاده از حرکات بدنی می‌تواند راهی برای ارتباط برقرار کردن با فرزندتان باشد.
ساختار و روتین: برای افزایش تمرکز فرزندتان، سعی کنید برنامه‌های روزمره و روتین‌های مشخصی را برای او ایجاد کنید. ساختار قوی و روزمره به کودک احساس امنیت می‌دهد و به او کمک می‌کند تا عملکرد بهتری داشته باشد.
استفاده از تصاویر برای کودک: هنگام صحبت کردن با کودک از تصاویر یا نمادها در کنار کلمات استفاده کنید. این روش می‌تواند کودک را در فهمیدن و کشف کردن پیام شما یاری کند.
تأثیر نمایشگرها و وسایل الکترونیکی را به‌ویژه در اوایل دوران کودکی به حداقل برسانید. این عمل ساده می تواند مزایای مثبت پایداری داشته باشد.
حمایت حرفه‌ای: با یک متخصص کودک یا روانشناس کودک مشورت کنید. آنها ممکن است بتوانند راهنمایی‌های مفیدی برای شناسایی مشکل و روش‌های مؤثر برای کمک به کودکتان ارائه دهند.
کاهش عوامل تحریک محیطی: محرک های استرس زا در محیط می‌تواند تمرکز کودک را مختل کند. سعی کنید محیط زندگی کودک را ساده‌تر بسازید و همچنین حتی المقدور از محرک‌های بیرونی استرس زا دور باشد.
صبر و تحمل: حوصله و صبر داشته باشید. به کودک خود زمان بدهید تا به شرایط محیطی جدید پاسخ دهد و نتیجه آن را ببینید، چرا که تغییرات در رفتار فرزندان زمان بر می باشد و نیازمند صبر و پیگیری است. انتظار داشتن از فرزندانتان که بلافاصله به حرف شما گوش کنند، ممکن است ناپایداری و شکست را به همراه داشته باشد.

مهمترین نکته این است که در نظر داشته باشید، هر کودکی دارای یک شخصیت منحصر به فرد است و ممکن است مسائل مختلفی در این زمینه وجود داشته باشد، لذا، هر فردی مسیر یادگیری متفاوت خواهد داشت، بنابراین ممکن است برای هر کودکی راهکارهای متفاوتی موثر باشد. اصرار داریم که اگر بعد از استفاده مداوم از این مراحل همچنان با فرزندتان مشکل دارید، بهتر است با یک روانشناس با تجربه، به ویژه در حیطه درمان تعاملی والدین و کودک (PCIT) مشورت کنید، که به شما کمک می کند تا بر مهارت های فرزندپروری تسلط پیدا کنید.

چنانچه می دانید، یکی از سخت ترین کارهایی که والدین با آن روبرو هستند این است که به نظر نمی رسد همیشه فرزندانشان به خواسته های آنها گوش کنند. از طرفی علم روانشناسی با فرزندی که بیش از حد به حرف دیگران گوش کند نیز مخالف است و ترجیح بر این است که فرد در سنین کودکی و نوجوانی نحوه دفاع کردن از خود در برابر تمایلات نامعقول دیگران را نیز یاد بگیرید. اما والدین در کنار مسائل تربیتی و خواسته های معقولانه، بهتر است الگوی خوبی برای فرزندان شان باشند. به این معنا که به جای دستور دادن، برخیزید و به فرزندتان در عمل، رفتار مثبت را نشان دهید. ممکن است در ابتدای الگوسازی به تلاش بیشتری نیاز باشد، اما فرزند شما به سرعت الگوی بهتر را انتخاب می کند. امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید و این ایده ها را در روزهای چالش برانگیز با فرزندتان که احساس می کنید حرف شنوی ندارند، استفاده کنید. شما تنها نیستید. ما از شما حمایت می کنیم.

نویسنده: فاطمه اعتمادی، روانشناس عمومی

منبع؛