بازی کردن در کودکان
بازی کردن در کودکی به این معنی است که کودک میتواند افکار و احساسات خود را به روشهای خلاقانه و پویا، بدون نیاز به استفاده از کلمات برای بیان کشف کند. در جلسات بازی درمانی، کودکان خلاقیت خود را کشف میکنند و با استفاده از ابزارهایی مانند طراحی و نقاشی، آب و خاک رس، سینی شن، تصاویر هدایت شده و تکنیکهای آرامش بخشی، نمایش عروسکی، شعر، حرکت و موسیقی، خود را بیان میکنند. صحبت کردن در مورد مشکلات ممکن است برای کودکان سخت باشد. کودکان ممکن است کلماتی برای توصیف احساس خود یا دلیل رفتارهای خود نداشته باشند. یک کودک ممکن است نتواند تشخیص دهد یا برای کسی توضیح دهد که چه چیزی برایش دشوار است و اذیتش می کند. بازی درمانی تخصص و زمان لازم برای انجام این کار را از طریق بازی فراهم میکند.
جلسات بازی درمانی با چه هدفی ایجاد می شود؟
جلسات بازی درمانی با هدف ایجاد توانایی کودک برای ایجاد روابط سالم و کار کردن بر تجربیات آسیبزایی که ممکن است ذهن آنها را مشغول کند، برگزار میشود. پرداختن به احساسات دشوار از طریق بازی، موجب میشود بخشی از آنچه که توسط کودک احساس میشود، در قالب داستان یا یک استعاره مشخص شود. بیان کردن خود یا کشف تجربیات خود از طریق بازی برای کودک میتواند احساس امنیت بیشتری داشته باشد. در حقیقت اعتقاد بر این است که بازی روش طبیعی کودک برای آزمایش، یادگیری، تمرین و آمیختن واقعیت با فانتزی است. این بخشی جدایی ناپذیر از رشد دوران کودکی در حوزههای فیزیکی و شناختی است و بخش مهمی از زندگی ما در هر سنی است. برای کودکان، استفاده از بازی به عنوان وسیلهای برای بیان خود و آنچه که تجربه میکنند، روشی منطقی است. کودکان میتوانند برای بیان آنچه که میخواهند بگویند و توضیح روش خود، بازی کنند. به عبارتی دیگر کودکان میتوانند از طریق بازی، راههای مختلف درک و مقابله با احساسات دشوار را کشف و تمرین کنند که منجر به زندگی سالمتر و شادتر میشود.
احساسات کودکان مهم هستند!
احساسات مهم هستند. البته همانقدر که احساسات نیازمند توجه هستند، شناخت و درک آنها نیز مهم است. احساسات به ما این امکان را میدهند تا اتفاقاتی که برایمان میافتد را پردازش کنیم. از این طریق میتوانیم برای انجام کارها برنامه ریزی کنیم. زمانی که کودکان درک کنند چه احساسی دارند و چرا دچار این احساس هستند، به این معنا خواهد بود که میتوانند آگاهانهتر تصمیم بگیرند که چه کاری میخواهند انجام بدهند. این امر احتمال بروز رفتارهای تکانشی یا گیر افتادن در الگوهای رفتاری ناسالم را کاهش خواهد داد. تنظیم، شناخت و درک افکار و احساسات در بازی درمانی نقش کلیدی را ایفا میکند. در جلسات با کودکان، آنها میتوانند احساسات خود را درک کنند، و بنابراین انتخاب کنند که چه اقداماتی انجام دهند که باعث رشد سالم شود. تمرین این مهارتها در اتاق درمانی که محیط امنی است، از رشد آنها حمایت میکند و موجب تقویت رشد کودک میشود. این کار موجب میشود تا راه را برای کودک هموار شود و او بتواند این استراتژیهای جدید را در زندگی خود (خارج از جلسات درمان) عملی کند.
رابطه درمانی در بازی درمانی
رابطه درمانی امری مهم و دارای ویژگیهای خاصی است که برای حمایت و حفظ شناسایی نقات ضعف و قدرت طراحی شده است. هر بازی درمانگر آموزشهای آکادمیک و بالینی گستردهای را با نظارت دقیق انجام داده است. بازی با هم در اتاق درمان با جعبه ابزار کامل بازی و مواد هنری، محیطی تسهیلکننده برای کشف تغییرات درمانی ایجاد میکند. در حقیقت در این موقعیتها، رابطه درمانی به این معنی است که کودک با تجربیات خود تنها نیست. به عبارتی دیگر، کودک با روانشناس درمانگر که جلسه را از طریق مرزها و موارد قابل پیش بینی و با ایجاد تجربه عاطفی برگزار میکند، همراه است. این بدان معنی است که کودک احساس میکند حمایت و درک میشود و در محیطی ایمن میتواند به احساسات عمیق و قوی خود نزدیک شود.
احساسات، افکار و یادگیری رویدادهای فیزیکی و شکلدهنده مغز هستند. تجربیات و روابط کودکان بر ساختار و رشد مغز آنها تاثیر میگذارد. تحقیقات نشان میدهد که وقتی به کودک کمک میشود کلمات را به احساسات مرتبط کند، مسیرهای مغزی که ساختارهای بالاتر و پایینتر مغز را به هم پیوند میدهند تقویت میشوند. این توانایی آنها را برای مدیریت احساسات و استرس در آینده افزایش میدهد. اینها مهارتهایی هستند که برای موقعیتهای اجتماعی- هیجانی در آینده حیاتی هستند. بازی درمانی فرصتهای زیادی را برای چنین یادگیری، توسعه و بحث درباره تجربیات و احساسات در درون استعاره روایت فراهم میکند. در حقیقت بازی درمانی فرصتهایی را برای کودکان ایجاد میکند تا بخشهایی از هویت خود را در فضای ایمنی کشف کنند که منجر به ایجاد تغییرات مثبت در زندگی آنها میشود.
بازی درمانگران چه کسانی هستند و چه کار میکنند؟
بازی درمانگران و روانشناس کودک آموزش دیدهاند تا با کودکانی که شرایط ویژهای را سپری میکنند، کار کنند و به آنها کمک میکنند تا بفهمند چه اتفاقی افتاده است، چه احساسی دارند و این احساسات چه معنایی دارند. بازی درمانگران از طیف گستردهای از ابزار هنری و بازیها استفاده میکنند، به طوری که اگر درمانگر تمایل ندارد، نیازی به صحبت و پرسیدن سوال نیست. قبل از شروع درمان، روانشناس کودک درمانگر با والدین یا مراقبان کودک و معلم کلاس صحبت خواهد کرد. این به این دلیل است که آنها میتوانند کمی در مورد اینکه چه اتفاقی افتاده است که شرایط سخت شده است و با پیگیری درمان رشد کودک چگونه خواهد بود، یاد خواهند گرفت.
در مرحله بعد، تراپیست یا روانشناس خود را به مراجعان معرفی میکند و سپس میتوان جلسات را آغاز کرد. جلسات همیشه در یک مکان، هر هفته در یک زمان مشخص و برای مدت زمان یکسان برگزار میشود. هنگامی که جلسه شروع میشود، درمانگر آنچه را که درمورد جلسه کودک با بزرگسالان به اشتراک میگذارد، توضیح میدهد. نحوه بازی و بازیهایی که انجام میشود، فقط بین کودک و درمانگر است. اما گاهی اوقات اگر درمانگر بداند که کودک در شرایط ایمنی نیست، باید با والدین یا مراقبان کودک صحبت کند. درمانگر قبل از انجام این کار باید با کودک درمورد آنکه به آنها چه خواهد گفت و با چه کسی صحبت خواهد کرد، توضیح دهد.
نویسنده: سمانه حقیری