تفاوت رویا دیدن با توهم و هذیان چیست؟
هر انسانی در این دنیا چه در سنین کم و چه در سنین بالا حتی یکبار هم که شده خواب دیده است؛ یعنی کسی نمی تواند بگوید که تابحال خواب ندیده است. باید گفت که همه انسانها در دیدن خواب مشترک هستند ولی در میزان تنوع و تجربه آن با یکدیگر متفاوت هستند. حواس پنجگانه به انسان کمک می کند تا بتواند با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کرده و قوه ادراکی خود را نسبت به جهان اطراف خود فعال نماید. بطور معمول برداشت های ذهنی ما با واقعیت های خارجی انطباق دارد اما گاهی حواس پنجگانه، بگونه ای عمل می کند که وجودِ ما موفق به ادراک چیزی می شود که در عالم واقع شکل دیگری دارد و یکی از نمادهای آن خواب و رویا دیدن است.
تمامی این پدیده ها در قالب خطاها و فریب حواس پنجگانه انسان تعریف می شوند و کسی هم که موفق به تجربه آن می شود، به واقعی نبودن آنها اشراف داشته و می داند که شرایط روانی خاص و وجود محرک های دیگری مثل تاریک شدن اتاق، سکوت و فعال شدن قوه تخیل، فکر و خیال و اضطرابهای روزانه، مشغله های زندگی و کاری عامل بوجود آمدن آن است.
به عبارت دیگر خطاهای حسی ما، ادراک نادرستی از محرک های محیطی اطرافمان هستند که بصورت خودکار در افراد دارای سلامت جسمی و روحی نیز وجود داشته است. بروز و وقوع آنها را نمی توان نشانه ابتلا به اختلال روانپزشکی قلمداد کرد و یک امر طبیعی و واکنش عادی بدن به شرایط محیطی می باشد. البته در بعضی مواقع که این خواب دیدن ها حالت کابوس وار و وحشت آور به خود می گیرند، می بایست با پزشک متخصص در میان گذاشته شود، زیرا می تواند مستقیما به کیفیت خواب فرد لطمه وارد کند.
توهم چیست؟
حتی در روابط اجتماعی خود با دوستان، اگر رفتاری عجیب از اطرافیان خود ببینید، یا اگر کارهای خاصی انجام دهند که خودشان متوجه آن شوند، اصطلاحا می گویند طرف دیوانه شده، عقلش را از دست داده است. اگر بخواهیم از منظر روانشناسی به آن نگاه کنیم، می توان آنها را در بخش توهم بررسی کرد. ایجاد اداراک شنوایی، بویایی، بینایی، چشایی و بساوایی، بدون وجود محرک خارجی را توهم می نامند.
شنیدن صداهای نه چندان واضح که منشا مشخصی هم ندارد. فردی می گوید که شخصی او را صدا می زند یا می گوید فرد خاصی را می بیند و با او به گردش می رود. همه این موارد از ادراکات اشتباه از احساسات پنجگانه است که می توان در دسته توهمات بینایی و شنوایی قرار داد. یا مثلا فردی می گوید که جانوارانی زیر پوست او در حال حرکت هستند، مبتلا به توهم لامسه ای شده است.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست آنلاین میزان افسردگی
به این مثال توجه کنید: وقتی در سینما به تماشای فیلمی نشسته اید؛ افراد و تصاویر مختلفی را تماشا می کنیم که حرکت کرده و با یکدیگر مشغول صحبت هستند. اما در واقعیت هیچ جانداری روی پرده نقره ای سینما وجود ندارد و دیده ها و شنیده های ما حاصل انعکاسی است که از یک رشته نوار سلولزی با کدهای دیجیتال ذخیره شده در آپارات سینما روی پرده منتقل شده و امکان درک این سیگنال ها بصورت موجودات و اشیای واقعی دارای پویای برای ما فراهم شده است.
دقت به این مثال به درک و تصور بهتر مفهوم توهم کمک می کند. توهم را به معنای ادراک در هر یک از حوزه های مرتبط با هر یک از حواس پنجگانه، بدون محرک بیرونی تعبیر می کنند. در این بین متداول ترین نوع توهم در قلمرو حواس شنوایی و بینایی اتفاق می افتد. توهم در محدوده اختلالات پزشکی و روانپزشکی تعریف می شود که لازم است درمان سریعتری برایشان در نظر گرفته شود.
مبتلایلان به بیماری اسکیزوفرنی مرتبا صداهایی را می شوند که آنها را مخاطب قرار داده و علاوه بر امر و نهی در موارد مختلف، به اظهارنظر در مورد رفتار و خلقیات آنها نیز می پردازد. استشمام بوهای خوشایند یا ناخوشایند غیرواقعی نیز در بعضی از بیماران مبتلا به صرع مشاهده شده است. ایجاد توهم جزو عوارض برخی از مواد اعتیادآور مخدر صنعتی نیز است.
هذیان چیست؟
مطمئنا کلمه هذیان را زمانهایی که فردی حرفهای عجیب و غریب می زند به یاد می آورید. مثلا به او می گفته اند طرف هذیان میگوید، بله تا حدودی همان تعریفی که در ذهن شما است درست می باشد. اگر محدوده ادراکی انسان و حواس پنجگانه او را محدوده تعریف توهم بدانیم؛ تفکر و باور بیماری قلمرو شکل گیری هذیان برشمرده می شود. باور نادرستی که با واقعیت های خارجی منطبق نبوده و بیمار نسبت به آن اعتقاد راسخی پیدا کرده است را هذیان می گویند. هذیان با استدالال منطقی برطرف نشده و با شرایط فرهنگی و اجتماعی فرد مبتلا نیز سنخیت ندارد.
به عنوان مثال اعتقاد به اینکه عده ای دارای عداوت و دشمنی با فرد شده و احساس اینکه بصورت مداوم عده ای در تعقیب او بوده تا آسیبی به او وارد کنند، به عنوان هذیان «گزند و آسیب» تعریف می شود. بیمارِ مبتلایی که تصور می کند فرد با اهمیت و برجسته ای است و از توانایی های ماورای توانایی بشری برخوردار شده است در دسته بیماریان مبتلا به هذیان بزرگ منشی تعریف شده و فرد مبتلا به هذیان حسادت و خیانت در ذهن خود، تصور عدم وفاداری همسر را شکل داده و چنین می پندارند که همسرشان با دیگری وارد ارتباط شده است.
قانع کردن کسی که به هذیان دچار است، تقریبا به هیچ روشی مقدور نیست. این ویژگی وجه مشترک بیماران مبتلا به هذیان با افراد معتفد به باورهای خرافی است. با این تفاوت که عقاید خرافی باور مشترک عده ای است که دارای مشترکات فرهنگی با یکدیگر هستند. درحالی که هذیان می تواند در وجود یک فرد منحصرا ایجاد شده و هیچ کس با اعتقادهای او همراهی نداشته باشد. هذیان در دسته اختلالات روانپزشکی جدی و حاد تعریف شده و درمان آن در سریعترین زمان ممکن می بایست انجام پذیرد. چرا که ادامه این روند با وارد آوردن قطعی آسیب های بیشتر به خود فرد و اطرافیثانش همراه خواهد شد.
رویا چیست؟
تفاوتی که میان رویا با توهم و هذیان وجود دارد، این است که توهم و هذیان در حالت هوشیاری و بیداری رخ می دهد، ولی رویا یا همان خواب دیدن در زمان ناهشیار مطلق که همان زمان خواب فرد می باشد رخ می دهد. پس می توان گفت که اولین تفاوتشان در زمان خواب و بیداری آنها با یکدیگر است. آنچه در زمره خطاها و فریب های حسی، قابل تعریف است اعم از توهم و هذیان در زمان هوشیاری کامل انسان و بیداری اتفاق می افتد.
اما چنانچه تجربه این پدیده ها در خواب اتفاق بیافتد، از آن با عنوان خواب دیدن یا رویا یاد می کنیم. رویا یک پدیده پیچیده و سرشار از رمز و راز و کنجکاوی است که مطالعه و پیگیری آن هم جذابیت های خاص خود را دارد. دیدن رویا بخشی از خواب طبیعی است پس از اینکه انسان به خواب عمیق وارد می شود، عمق خواب بتدریج بیشتر شده و با گذشت نود تا صدوبیست دقیقه از زمان به خواب رفتن، چشم ها به سرعت شروع به حرکت می کنند.
با وقوع این پدیده، ضربان قلب نسبت به دقایق گذشته بالاتر رفته و شاهده افزایش فشار خون خواهیم بود. این اتفاق و تغییرات در حالی بوقوع می پیوندد که عضلات بدن همچنان شل و در حالت انقباض هستند. این تضاد بین بالا بودن ضربان و فشار و شل بودن عضلات وجه تسمیه نامگذاری این مرحله و شناسایی آن با عنوان خواب متناقض می باشد. دیدن رویا در همین مرحله اتفاق می افتد پس قبل از رویا دیدن لازم است حتما وارد این مرحله شویم. در زمانی که جسم و روح ما درگیر این فاز است، مغز مشغول بازسازی مجدد خود و سلول هایش است. بخش عمده خواب نوزادان در این همین مرحله است اما با بالا رفتن سن، بازه زمانی این مرحله کوتاهتر می شود.
