اختلال وسواس، گزینه های درمانی و عوامل اصلی آن
اختلال وسواس زمانی رخ میدهد که افکار غیرعادی و نامناسب به صورت مکرر و خارج از اراده فرد به ذهنش خطور میکنند. فرد مبتلا، ماهیت ناخوشایند و نامطلوب این افکار را تشخیص میدهد، اما توانایی دور کردن آنها را ندارد. این افکار و تصورات ناخواسته، به صورت غیرارادی در ذهن فرد ظاهر میشوند و میتوانند منجر به رفتارهای آزاردهنده و تکراری شوند. وسواس میتواند در هر فردی، صرف نظر از ویژگیهای شخصی، رخ دهد.
علائم و نشانهها
اختلال وسواس میتواند به شکلهای مختلفی مانند فراموشی، عدم تمرکز، شک و تردید بروز یابد. این بیماری ممکن است در قالب یک حرکت مضر، رفتار مکرر، تصور، فکر یا ایده خود را نشان دهد. فرد مبتلا به وسواس، از رفتار غیرعادی خود آگاه است، اما در کنترل و تسلط بر آن با مشکل مواجه میشود. هجوم افکار آزاردهنده، زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار داده و منجر به اضطراب میشود. روانشناسان، اختلال وسواس را در طیف بیماریهای اضطرابی طبقهبندی میکنند که میتواند تعادل رفتاری و روانی فرد را برهم زده و سازگاری او با محیط را مختل کند.
اختلال وسواس، فرد را به سمت انجام رفتارهای غیرعادی و غیرمنطقی سوق میدهد. اگرچه تکرار این رفتارها هیچ سودی برای فرد ندارد، اما او احساس میکند که در صورت عدم انجام آنها، آرامش خود را از دست خواهد داد. در نتیجه، فرد مبتلا ممکن است ساعتها را صرف انجام فعالیتهای تکراری و بیفایده کند تا به آرامش برسد.
پیشنهاد میکنیم تست زیر را بصورت آنلاین و رایگان انجام دهید:
پرسش 1: آیا نگران آلودگی (آلودگی، میکروب، مواد شیمیایی و تشعشع) یا ابتلا به بیماری جدی مانند ایدز هستید؟
پرسش 2: نگرانی بیش از حد برای نگهداری اشیا (لباس، مواد غذایی و ابزار) به ترتیب عالی یا دقیقاً مرتب شده دارید؟
پرسش 3: تصاویر مرگ یا سایر حوادث وحشتناک به ذهنتان خطور می کند؟
پرسش 4: افکار مذهبی یا جنسی شخصاً غیرقابل قبول است؟
پرسش 5: آیا شما خیلی نگران اتفاقات وحشتناک مانند آتش سوزی، سرقت یا جاری شدن سیل در خانه هستید؟
پرسش 6: آیا شما خیلی نگرانید که با اتومبیل خود به یک عابر پیاده برخورد کنید؟
پرسش 7: آیا شما خیلی نگران اتفاقات وحشتناک مانند شیوع بیماری هستید؟
پرسش 8: آیا شما خیلی نگرانید که چیز ارزشمندی را از دست بدهید؟
پرسش 9: آیا شما خیلی نگرانید که به دلیل اینکه به اندازه کافی مراقب نبودید به یک عزیز آسیب می رسد؟
پرسش 10: آیا نگران این هستید که بر اساس اصرار یا انگیزه ای ناخواسته و بی معنی مانند صدمه جسمی به یکی از عزیزان خود، هل دادن یک غریبه در مقابل اتوبوس، هدایت اتومبیل خود به سمت ترافیک رو به رو نگران باشید؟ تماس جنسی نامناسب یا مهمانان شام را مسموم می کنید؟
پرسش 11: آیا احساس کرده اید بارها و بارها کارهای خاصی را انجام می دهید، مانند شستشو، نظافت یا نظافت بیش از حد یا تشریفاتی؟
پرسش 12: آیا بارها و بارها کلیدهای روشنایی، شیرهای آب، اجاق گاز، قفل درها یا ترمز اضطراری را بررسی می کنید؟
پرسش 13: آیا احساس کرده اید بارها و بارها کارهای خاصی را انجام می دهید، مانند حساب، ترتیب، رفتارهای چرخشی (اطمینان از ارتفاع جوراب ها و ...)؟
پرسش 14: جمع آوری اشیاء بی فایده یا بازرسی زباله ها قبل از بیرون ریختن آنها؟
پرسش 15: تکرار اقدامات معمول (نشستن و برخاستن از صندلی، عبور از درب منزل و روشن کردن مجدد سیگار) به تعداد مشخصی یا تا زمانی که احساس کنید درست شود؟
پرسش 16: آیا باید اشیا یا افراد را لمس کنید؟
پرسش 17: بازخوانی یا نوشتن مجدد غیرضروری، باز کردن پاکت نامه ها قبل از اینکه از طریق پست ارسال شوند؟
پرسش 18: بدن خود را از نظر علائم بیماری معاینه می کنید؟
پرسش 19: پرهیز از رنگها (قرمز به معنای خون است) ، اعداد (13 بدشانس است) یا نامهایی که با وقایع ترسناک یا افکار ناخوشایند مرتبط هستند؟
پرسش 20: آیا نیاز به اعتراف دارید یا اینکه بارها و بارها خواستار اطمینان از این شده اید که آنچه گفته اید یا کاری که انجام داده اید درست است؟
جهت مشاهده نتیجه آزمون، لطفا اطلاعات زیر را بطور دقیق وارد نمایید:
انواع مختلف اختلال وسواس
اختلال وسواس به شکلهای مختلفی بروز میکند. وسواس فکری-عملی یکی از انواع شایع آن است که در آن، تصورات ذهنی، عقاید و افکار فرد منجر به پریشانی یا رفتارهای آشکار میشود. فرد مبتلا میداند که این افکار از درون او نشأت میگیرند، اما قادر به کنترل آنها نیست. اگرچه در این حالت فرد بیمار می داند که این افکار زاییده تصورات ذهنی خود فرد می باشند و از محیط بیرون به او تحمیل نمی گردد، اما قابلیت کنترل درست و مسلط شدن بر این افکار را ندارد.
ایجاد حس ناراحتی در رابطه با تماس و لمس نمودن اجسام آلوده به میکروب، پدیدار شدن احساس مریضی و ناخوشی در هنگام تماس با اشیای آلوده حتی در صورت شستن دست ها، نمونه های بارزی از این نوع اختلال محسوب می شوند. در وسواس عملی همانند نوع فکری نشانه های مشترکی وجود دارد که شمردن، منظم کردن، تکرار نمودن، پرخاشگری و ترس و واهمه از آسیب رساندن به خود و دیگران را شامل می شود. از انواع دیگر این اختلال می توان وسواس احتکار را نام برد. فرد در این حالت از دل کندن و دور انداختن وسایل حتی بی ارزش با مشکل همراه می شود. اختلال پوست کنی و اختلال موکنی از نمونه های دیگر این بیماری به شمار می رود.
ریشه و عوامل اصلی ایجاد اختلال وسواس
- وراثت: تحقیقات نشان میدهد که حدود ۴۰ درصد از افراد مبتلا، زمینههای اصلی این بیماری را از والدین خود به ارث میبرند. انتقال زمینههای عصبی نیز میتواند در ابتلا به این بیماری مؤثر باشد.
- نحوه تربیت در کودکی: بیش از نیمی از اختلالات وسواسی از دوران کودکی آغاز میشوند و والدین نقش مهمی در رشد و پیشرفت این اختلال دارند. مادران کمالگرا و حساس، منعهای دوران کودکی، ناامنی، تحقیر و تنبیه کودک، و والدین لجوج، عیبجو، ایرادگیر، ملامتگر، طعنهزن، کمگذشت و خسیس میتوانند در ابتلای فرد به وسواس مؤثر باشند.
بدون تردید نقش والدین در رشد و پیشرفت این اختلال از درجه اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. در این زمینه مادران کمال جو و حساس نقش مهمی در ابتلای فرزندان به این اختلال عهده دار هستند. منع های دوران کودکی، ناامنی های ایجاد شده در این دوران و تحقیر و تنبیه کودک، بستر مناسب برای ابتلای فرد به اختلال وسواس را محقق می سازد. والدین لجوج، عیب جو و ایرادگیر، ملامتگر، طعنه زن، کم گذشت و خسیس در ابتلای فرد به این اختلال تاثیر گذار و مؤثر می باشند.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: درمان خود انتقادی با شفقت ورزیدن به خود
گزینه های درمانی اختلال وسواس
- شناخت درمانی: در این روش، رواندرمانگر با برگزاری جلسات متعدد، به تغییر دیدگاه و نگرش فرد مبتلا نسبت به تعارضهای درونیاش کمک میکند.
- رفتار درمانی: این روش با هدف رهایی از اختلال وسواس، کنترل اعمال و افکار، و کاهش اضطراب بیمار از طریق انجام فعالیتها و کارهای تجویز شده توسط روانشناس انجام میشود.
- درمان خانوادگی: در برخی موارد، روانشناس با خانواده فرد مبتلا ارتباط برقرار میکند تا تعاملات خانوادگی را تصحیح کرده و ناهماهنگیها را برطرف کند.
- تقابل به ضد: این روش برای افرادی استفاده میشود که از نجاست و آلودگی وحشت دارند و در نتیجه این وحشت، دچار وسواس و اضطراب شدهاند. در این روش، فرد به صورت عمدی در معرض آلودگی قرار میگیرد تا به بهبود و درمان او کمک شود.
- فرمان ایست: در این روش از فرد بیمار خواسته میشود تا افکار وسواسی خود را رها کند و در همان لحظه، درمانگر با صدای بلند کلمه “ایست” را فریاد میزند تا فکر وسواسی متوقف شود.
- درمان دارویی: در موارد شدید اختلال وسواس، مراجعه به متخصصان روانپزشک ضروری است. از آنجایی که این اختلال میتواند فعالیتهای هورمونی بدن را تحت تأثیر قرار دهد، پزشک ممکن است با تجویز داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب، به متعادلسازی هورمونها کمک کند.
اختلال وسواس یک بیماری قابل درمان است و با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، میتوان به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کرد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائم وسواس مواجه هستید، بهتر است با یک متخصص روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید.
