مطالب باورنکردنی درباره بهبود توجه و تمرکز
آیا شما یا اطرافیانتان در تمرکز یا توجه مشکل دارید؟ در هنگام مقاومت در برابر چیزهایی که برای شما خوب نیست، چطور؟ در مقاله ای در سال 2008، برمن و همکاران، از خوانندگان درخواست کردند: درمانی را تصور کنید که عوارض جانبی نداشته باشد، به راحتی در دسترس باشد و بتواند عملکرد شناختی شما را با هزینه صفر بهبود بخشد؟ درمانی که آنها در ذهن شان به آن فکر می کردند، طبیعت بود!
نظریه بازیابی توجه
در سال 1989 ریچل و استیون کاپلان نظریه‌ای به نام نظریه بازگرداندن توجه (ART) را ارائه کردند، این نظریه می گوید: چرا بسیاری از افراد احساس خستگی شناختی (ذهنی) را تجربه می‌کنند و چگونه «تجارب جدید» میتواند به شما در بازیابی عملکرد شناختی‌تان کمک کند. زندگی امروزی به چیزی نیاز دارد که ART آن را توجه مستقیم یا توجه ارادی می نامد.
این موضوع را بدین گونه در نظر بگیرید: بسیاری از کارهایی که شما انجام می‌دهید نیاز به تمرکز و توجه دارند در حالیکه همزمان جلوی «محرک‌های غیر ضروری» را نیز می‌گیرید.
تمرکز و توجه از وظایف عملکرد اجرایی ذهن است. در روانشناسی، کارکردهای اجرایی مغز آنهایی هستند که مسئول عملکردهای شناختی پیجیده تر از جمله توجه، تمرکز و تصمیم گیری هستند. به عنوان مثال، کاربران گوشیهای هوشمند هنگام کار یا یادگیری وسیله الکترونیکی بهتر است که آهنگ متنها و رسانه های اجتماعی و یا رسانه های سرگرمی که از گوشی ساطع میشود را تنظیم کنند. به همین ترتیب، فضاهای اداری باز و پر سر و صدا یا محیط های مدرسه و شغلی یا یادگیری از راه دور، معمولاً معطوف به توجه زیادی هستند. توجه و تمرکز بالا برای انجام دادن کارهای پیچیده مانند یافتن مکانی برای زندگی، رسیدگی به مسائل حقوقی، و غربال کردن اطلاعات هنگام تصمیم گیری مورد نیاز است.
زمانی که افراد دیگری نیز در مکانی که شما هستید، حضور دارند یا زمینه سر و صدا یا حواس‌پرتی وجود دارد، نیاز به توجه ارادی در موقعیت هایی مانند استفاده از تلفن‌های هوشمند برای ارسال پیامک، خواندن، تماشای رسانه و غیره وجود دارد. بیش از نیمی از جمعیت جهان در محیط های شهری زندگی می کنند و نظریه پردازان ART معتقدند که آنها به طور خاص در معرض خطر DAF هستند.
مغز من خسته است: فرسودگیِ ناشی از توجه مستقیم (Directed Attentional Fatigue)
الزام بیش از حد برای توجه مستقیم در نهایت منجر به فرسودگی ذهن (DAF) میشود. این امر بدان معناست که فرد در تمرکز و توجه مشکل دارد. DAF نیز به این دلیل حائز اهمیت است زیرا با تصمیم گیری ضعیف تر و کاهش خودکنترلی مرتبط است. این امر مقاومت در برابر وسوسه هایی که برای سلامتی شما مفید نیستند را برای تان سخت تر میکند. DAF ممکن است عملکردتان را در محل کار، مدرسه و خانه کاهش دهد و اگر توانایی شما را در هنگام تمرکز و گوش دادن به دیگران کاهش دهد، بر روابط تان تأثیر منفی میگذارد.
تجربه طبیعت (جدید) در برابر DAF
ART همچنین میگوید که علاوه بر جذابیت طبیعت، محیط‌های طبیعی ترمیم‌کننده نیز هستند زیرا اغلب به شما احساس دور شدن می‌دهند. این بدان معنی است که طبیعت دارای ویژگی هایی است که به انسان احساس استراحت از دردسرها و تعهدات روزانه را می دهد.
طبیعت می تواند به شما کمک کند تا توجه و تمرکز خود را بازیابی کنید، به خصوص اگر طبیعت جذابیت ملایم، حس دور بودن، گستردگی و سازگاری را فراهم کند تا شما مدام سرگرم گوشی هوشمند خود نباشید.
گستردگی طبیعت، یکی دیگر از ویژگی های محیط طبیعی است که خاصیت ترمیم کنندگی برای روح و روان دارد. محیط به اندازه کافی غنی و منسجم است که بتواند دنیای دیگری را تشکیل دهد به طوری که ذهن را درگیر کند و فضای جدیدی را در ذهن تان ایجاد می کند که معمولاً توسط نگرانیهای روزمره پر شده است. یکی دیگر از ویژگیهایی که به ترمیم کننده بودن محیط کمک میکند این است که طبیعت بطور خاص برای ذهن فرد مناسب است. به عبارت دیگر این فرصت را به اشخاص میدهد تا کارهایی را انجام دهند یا تجربه ای داشته باشند که دوست دارند. این ویژگی محیط، سازگاری نامیده می شود.
اثر انرژی بخش تجربه های سبز (طبیعت) خود را به حداکثر برسانید
یک تجربه جدید، حتی یک استراحت کوتاه در یک محیط طبیعی، احتمالا همان چیزی می باشد که شما و خانواده‌تان برای بازسازی دوباره توجه و تمرکزتان به آن نیاز دارید. اثر تجارب سبز و انرژی بخش خود را با موارد زیر به حداکثر برسانید:
- نادیده گرفتن یا خاموش کردن گوشیهای هوشمندتان مگر اینکه بخواهید تعدادی عکس در طبیعت بگیرید.
- مشارکت و گفتگوی حداقلی در فضای طبیعت.
- توقف فکر (اگر متوجه شدید که در زمان حال نیستید و مدام نگران هستید، به خود بگویید: بس کن، بعداً در مورد آن فکر خواهم کرد، یا به خودتان زمان معینی برای حل مسئله بدهید، بدین ترتیب، جلویِ بازیابی توجه و تمرکز را نیز نمی گیرید).
- شناسایی مکان‌هایی در محله یا نزدیک محل کارتان که ویژگیهایی که در ادامه مطرح خواهد شد را در برداشته باشد:
- جاذبه های دلچسب، مانند مکان های خوب برای تماشای غروب خورشید یا تماشای ابرها یا امواج.
- احساس دوری از زندگی روزمره، مانند یک پیاده روی کوتاه در طبیعت یا پیاده روی در کنار رودخانه یا نهر.
- مناظر زیبا و مناظر نفس گیر از آب، دره ها و دیگر مناظر طبیعی
- سازگاری (ترجیحات، ترس ها و نگرانی های مرتبط با سلامت روان، تحرک و سطح تناسب اندام و غیره را در نظر بگیرید).
تجارب سفر در طبیعت، همچنین ارتباطات شما را با دنیای طبیعت افزایش میدهد که به سلامت روانتان کمک میکند و همچنین طبیعت، اثرات ترمیم و بازیابی تمرکز را افزایش میدهد. میتوان گفت باعث افزایش توجه انسانها به شرایط زیست محیطی نیز میشود که در نتیجه منجر به اقدامات محوری برای پایداری محیط زیست میشود. تجربه گشت و گذار در طبیعت برای فرزندانتان یکی از بهترین کارهایی است که میتوانید برای آنها و خودتان انجام دهید. لذا بهتر است که در مورد مکان(های) مورد علاقه تان با توجه به آنچه نیازها و ارزشهای روانشناختی تان به شما میگوید فکر کنید. گاهی اوقات این موضوع میتواند سرنخ هایی برای آنچه اکنون باید جستجو کنید را به شما ارائه دهد. آیا فکر کردن به طبیعت برای افزایش توجه و تمرکز، احساس خوبی در شما ایجاد کرد؟ پس میتوانید از طبیعت برای کاهش افکار و احساسات مرتبط با استرس استفاده کنید. زمانی که استرس دارید و در حال نشخوار فکری (بیش از حد) برای بازنشانی شناختی – عاطفی هستید، این کار را امتحان کنید. زمانی که افکار استرس زا تهدیدی برای سیستم شناختی شما هستند، طبیعت را امتحان کنید.
نویسنده / مترجم: فاطمه اعتمادی، کارشناس ارشد روانشناسی عمومی
منابع:
- Berman, M. G., Jonides, J., & Kaplan, S. (2008). The cognitive benefits of interacting with nature. Psychological Science, 19, 1207-1212.
- Kaplan, R., & Kaplan, S. (1989). The experience of nature: A psychological perspective. Cambridge University Press.
- Leonhardt, D. (2022). On the phone alone. New York Times. https://www.nytimes.com/2022/05/10/briefing/adolescent-mental-health-cr…
- Albers, T., Ariccio, S., Weiss, L. A., Dessi, F., & Bonaiuto, M. (2021). The role of place attachment in promoting refugees’ well-being and resettlement: A literature review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18, 11021-11032.
- Devine-Wright, P., & Quinn, T. (2020). Dynamics of place attachment in a climate changed world. In Place Attachment: Advances in Theory, Methods and Applications, 226-242.
- Low, S. M., & Altman, I. (1992). Place attachment. Springer, Boston, MA.
