تاریخ بروزرسانی: 20 شهریور 1401

ترس از حیوانات، درمان، علل و زمینه های ایجاد

ترس از حیوانات یا فوبیای حیوانات در اثر مواجه شدن و مشاهده عکس یا بوسیله تصور نمودن ذهنی یک حیوان، در وجود فرد شکل می گیرد. این نوع ترس بطور معمول، بصورت شدید بروز پیدا می کند و شبیه به پانیک اتک می باشد. این ترس شدید و غیر طبیعی در بعضی مواقع به قدری شدت می یابد که منجر به پانیک یا حملات وحشت زدگی می گردد. به طور کلی، فوبیای حیوانات حاصل یک ترس غیر معقول و غیر منطقی می باشد که با سیری مزمن همراه است. در چنین شرایطی اگر در جهت درمان ترس از حیوانات، اقدامات مقتضی و تمهیدات مناسب اندیشیده نشود، عملکرد اجتماعی، فردی و شغلی افراد را به شدت تحت شعاع خود قرار می دهد.

همچنین در روند زندگی و امور روزانه این دسته افراد اختلالات جدی ایجاد می سازد. در فوبیای حیوانات یا ترس از حیوانات عامل و علل اصلی ترس به سبب وجود حیوانات ظهور می یابد. ریشه این نوع ترس می تواند از دوران کودکی و طفولیت فرد ناشی شود. به عنوان نمونه فردی که در دوران کودکی به وسیله یک گربه چنگ زده شده یا کودکی که قسمتی از بدنش را مرغ نوک زده باشد، ممکن است، در هنگام مواجه یا دیدن عکس های این موجودات، ترس شدیدی را در وجود خود احساس کند. بر این اساس، در ترس از حیوانات فرد به محض دیدن گربه یا حتی یک وسیله متحرک و شبیه به آن، دچار ترسی غیر متعارف یا فوبیا خاص حیوانات می شود که معمول آن فوبیای گربه یا فوبیای سگ است.

چرا ترس از حیوانات؟

همانگونه که اشاره شد، ترس از حیوانات یک ترس افراطی، شدید و غیر منطقی تلقی می شود. در این حالت مشاهده عکس یا تصور ذهنی حیوان ترس بیش از حدی را در وجود فرد پراکنده می سازد که این ترس زمینه مناسب برای شکل گیری اضطراب شدید را فراهم می کند. به طور معمول موجوداتی نظیر موش، گربه، مار، ماهی، سگ، سوسک و عنکبوت، از عامل های ایجاد فوبیای حیوانات می باشند. بر همین اساس، فوبیای حیوانات در همه جوامع از جمله نمونه های شایع و متداول فوبیا به شمار می رود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: علل و پیامدهای مهم ترس و فوبیا

بر اساس برخی نظرسنجی های صورت گرفته، بسیاری از مردم از عنکبوت بیشتر از مرگ دچار ترس و واهمه می شوند. ترس از حیوانات، سبب شکل گیری اضطراب در سرتاسر وجود شخص می گردد. اضطراب شکل گرفته سطح و میزان مشخصی ندارد و در عده ای از افراد به صرف تصور ذهنی، میزان اضطراب آنها افزایش پیدا می کند.

در مواقعی که شخص با فوبیای حیوانات دست و پنجه نرم می کند، با مشاهده هر نوع حیوان خاصی مضطرب و آشفته شده و علائمی مانند سرگیجه، بالا رفتن ضربان قلب و تنگی نفس در وجودش نمایان می شود. حال اگر این ترس نامتعارف برای مدت زمانی بالغ بر شش ماه ادامه یابد، نشان دهنده فوبیا یا ترس از حیوانات می باشد.

علل و زمینه های ایجاد ترس از حیوانات

فوبیا یا ترس از حیوانات، در اغلب موارد از سنین کودکی نشأت می گیرد. از بارزترین دلایل شکل گیری فوبیای حیوانات، تجربیات تلخ و ناگوار دوران کودکی، عوامل ارثی و ژنتیک و یادگیری های مشاهده ای به شمار می رود. بدون تردید، نقش وراثت و ژنتیک را در ایجاد فوبیا و ترس نمی توان نادیده گرفت. بر طبق تحقیقات و بررسی های انجام شده، اشخاصی که یکی از بستگان یا اطرافیان درجه یک آنها از مشکلاتی نظیر اختلالات اضطرابی رنج می برند، امکان ابتلا این افراد به فوبیا بیشتر از دیگران می باشد. بنابراین عوامل ارثی و ژنتیک در این زمینه نقش برجسته و پر رنگی را ایفا می نمایند.

از دیگر عوامل مهم ترس از حیوانات، تجربه یک ترس ناخوشایند و غیر منطقی در سنین کودکی می باشد. چنانچه فرد در اوایل زندگی و دوران طفولیت خود مورد هجوم یک حیوان واقع شده یا ترس از آن در وجودش رخنه کرده باشد، به ترس یا فوبیا دچار می گردد. مشاهده ترس به صورت مستقیم و در وجود اطرافیان و نزدیکان، می توان در ایجاد فوبیای حیوانات نقش داشته باشد. چنانچه فرد در سنین کودکی، ترس نزدیکان یا پدر و مادر خود را از نزدیک تجربه نماید، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به ترس از حیوانات قرار دارد.

شخص مبتلا به فوبیای حیوانات در مواقع مواجه با حیوان، رفتارهای اجتنابی از خود بروز می دهد. حال اگر حیوان به صورت فراوان در محیط ها و فضاهای مورد استفاده فرد مبتلا باشد، این رفتارها نمود بارزتری به خود می گیرد. در نتیجه این امر، علاوه بر کاهش تعاملات و ارتباطات فرد، روابط شغلی، فردی و اجتماعی او نیز دستخوش این موضوع قرار می گیرد. ادامه این روند احتمال بروز اختلالاتی مانند وسواس فکری و عملی و افسردگی را در افراد افزایش می دهد.

روش های درمانی ترس از حیوانات

به جهت اینکه روش های درمانی ترس از حیوانات با نتیجه مطلوب و اثر گذار همراه باشد، در ابتدا فرد باید در مورد عامل و ریشه های به وجود آورنده فوبیا آگاهی و شناخت لازم را به دست آورد. به همین جهت، پایبند بودن به نحوه درمان و حضور در جلسات مشاوره و مدیریت هیجانات می تواند مثمر ثمر واقع شود. بر این اساس، شناخت درمانی (CBT) نخستین قدم تاثیر گذار در این زمینه به شمار می رود. نحوه درمان در این روش بر روی اصلاح و تغییر باورهای نادرست فرد در رابطه با حیوانات معطوف می شود.

حساسیت زدایی منظم، طریقه ای دیگر از شیوه های درمانی فوبیای حیوانات محسوب می گردد. در این شیوه و در ابتدای امر درمانگر با مشارکت فرد، به تهیه یک لیست از وضعیت و حالت های استرس زا شخص اقدام می نماید. در ادامه لیست موجود را بر اساس میزان کمترین تا بیشترین عامل های استرس آور الویت بندی می کند. سپس آموزش های ریلکسیشن و آرامش داشتن به فرد ارائه می گردد.

در آخرین گام، درمانگر از فرد تقاضا می کند که هنگام ریلکس کردن، به صورت همزمان محرک های ایجاد ترس را تصور نماید. از دیگر روش های درمانی ترس از حیوانات، مواجهه درمانی می باشد. در این روش به مانند شیوه حساسیت زدایی، فرد خود را در برابر الویت های از قبل تهیه شده می بیند، اما در هنگام احساس اضطراب، این حس حفظ می گردد تا به مرور زمان برای فرد عادی و طبیعی گردد.